آل فرعون و موسی (قرآن)در این مقاله آیات قرآن مرتبط با رفتار آل فرعون با موسی علیه‌السلام معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - تهمت به حضرت موسی ۳ - نجات حضرت موسی در کودکی ۴ - دشمنی با آل فرعون ۵ - کشتن حضرت موسی ۶ - نسبت بدی‌ها به حضرت موسی ۷ - لجاجت آل فرعون ۸ - خلط جادو و معجزه ۹ - اعترافات آل فرعون ۹.۱ - خارق‌العاده بودن معجزه ۹.۲ - منزلت حضرت موسی ۱۰ - عدم ایمان به حضرت موسی ۱۱ - پیمان آل فرعون ۱۱.۱ - بعد از نزول عذاب ۱۱.۲ - نقض پیمان ۱۲ - درخواست دعا ۱۳ - پانویس ۱۴ - منبع ۱ - حضرت موسی از دیدگاه آل فرعونبدشگون و نامبارك بودن موسی علیه‌السّلام و پیروانش در ديدگاه آل فرعون: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ ...؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ... ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است!....» ۲ - تهمت به حضرت موسیاتهام شومی به موسی علیه‌السلام و یارانش برخاسته از جهل آل فرعون: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ... ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است! بگو سرچشمه همه اين فالهاي بد نزد خدا است (و شما را به خاطر اعمال بدتان كيفر مي‌دهد) اما اكثر آنها نمي‌دانند.» ۳ - نجات حضرت موسی در کودکیرهايى موسى علیه‌السلام از دریا در زمان طفوليت به وسيله آل فرعون: «وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ ... • فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ ...؛ما به مادر موسی الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن... (هنگامي كه مادر از سوی كودک خود سخت در وحشت فرو رفت او را به فرمان خدا به دريا افكند) خاندان فرعون او را از آب گرفتند ....» ۴ - دشمنی با آل فرعونموسی علیه‌السّلام دشمن آل فرعون و مایه غم و اندوه آنان: «وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ ... • فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا ...؛ما به مادر موسی الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن... (هنگامي كه مادر از سوي كودک خود سخت در وحشت فرو رفت او را به فرمان خدا به دريا افكند) خاندان فرعون او را از آب گرفتند تا سرانجام دشمن آنان و مايه اندوهشان گردد.....» لام «لیکون» برای عاقبت است؛ یعنی سرانجام چنین شد. ۵ - کشتن حضرت موسیتوطئه آل فرعون برای کشتن موسی علیه‌السّلام: «وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُم ... • وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ ...؛موسي گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه مي‌برم... مرد مومني از آل فرعون كه ايمان خود را پنهان مي‌داشت گفت، آيا مي‌خواهيد كسي را به قتل برسانيد بخاطر اينكه مي‌گويد پروردگار من الله است در حالي كه دلائل روشني از سوي پروردگارتان آورده....» ۶ - نسبت بدی‌ها به حضرت موسینسبت دادن ابتلاها و بدى‌هاى خود به موسى علیه‌السلام از سوى آل فرعون: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ ...؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم .. ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است! بگو سرچشمه همه اين فالهاي بد نزد خدا است (و شما را به خاطر اعمال بدتان کیفر مي‌دهد) ....» ۷ - لجاجت آل فرعونلجاجت و سرسختى آل فرعون در عدم ایمان به معجزات ارائه شده از سوى موسى علیه‌السلام: ۱. «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!» ۲. «وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُم ... • وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ ...؛موسي گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه مي‌برم... مرد مومني از آل فرعون كه ايمان خود را پنهان مي‌داشت گفت، آيا مي‌خواهيد كسي را به قتل برسانيد بخاطر اينكه مي‌گويد پروردگار من الله است در حالي كه دلائل روشني از سوي پروردگارتان آورده....» ۸ - خلط جادو و معجزهجادو بودن معجزات موسى علیه‌السلام در پندار آل فرعون: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!» ۹ - اعترافات آل فرعونآل فرعون به برخی از امور اعتراف می‌کردند. ۹.۱ - خارق‌العاده بودن معجزهاعتراف آل فرعون به خارق العاده بودن معجزات موسی علیه‌السّلام : «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!» ۹.۲ - منزلت حضرت موسیاعتراف آل فرعون به منزلت والای موسی علیه السلام نزد خدا: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ ...؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم....» از این که آل فرعون، موسی علیه‌السّلام را به موقعیتش (مستجاب الدعوه بودن نزد خدا) سوگند داده‌اند، استفاده می‌شود که آنان برای او منزلتی والا قائل بوده‌اند. در ضمن، این برداشت بر این مبتنی است که «با» در «بما عهد عندک» برای قسم باشد. ۱۰ - عدم ایمان به حضرت موسیایمان به رسالت موسی علیه‌السّلام نشانه سحرزدگی در نگاه آل فرعون : «و لقد اخذنا ءال فرعون... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!» ۱۱ - پیمان آل فرعونپیمان آل فرعون با موسی علیه‌السّلام مبنی بر ایمان آوردن به وی در صورت برطرف ساختن عذاب از آنان: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد.» ۱۱.۱ - بعد از نزول عذابپیمان آل فرعون پس از نزول هر یک از عذاب‌های پنجگانه، مبنی بر ایمان به وی در صورت بر طرف ساختن عذاب از آنان: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ... مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد.» بنابراین که «ال» در «الرجز» عهد ذکری به عذاب‌های پنجگانه‌ای اشاره باشد که در آیه پیش از آنها سخن گفته شده، مفید نکته یاد شده است. ۱۱.۲ - نقض پیماننقض آل فرعون در تعهد به موسی علیه‌السّلام مبنی بر ایمان آوردن به وی در صورت رفع عذاب از آنها: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَلَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ • فلما کشفنا عنهم الرجز الی اجل هم بــلغوه اذا هم ینکثون؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد. اما هنگامي كه بلا را پس از مدت معيني كه به آن مي‌رسيدند از آنها برمي داشتيم پيمان خويش را مي‌شكستند!» ۱۲ - درخواست دعاتقاضای دعای آل فرعون به منظور بر طرف شدن عذاب از آنان از موسی علیه‌السّلام : «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ ...؛و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم....» ۱۳ - پانویس
۱۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۷۸، برگرفته از مقاله «آل فرعون و موسی علیه‌السلام». |